معرفی لوئیس بونوئل و سه گانه او

لوئیس بونوئل، فیلمساز اسپانیایی که اغلب به‌عنوان استاد سوررئالیسم سینمایی شناخته می‌شود، بخش بزرگی از کارنامه خود را صرف فروپاشاندن ساختارهای روایی مرسوم و افشای پوچی هنجارهای اجتماعی کرد. پس از همکاری‌های اولیه با سالوادور دالی در شاهکارهای آوانگاردی چون سگ اندلسی (۱۹۲۹)، بونوئل سبکی را شکل داد که آمیزه‌ای از طنز گزنده، منطق رؤیاگونه و نقد بی‌پروا بر نهادهایی چون کلیسا، ارتش و طبقه مرفه بود. در دهه ۱۹۷۰، زمانی که عمدتاً در فرانسه کار می‌کرد، او عصاره سال‌ها تجربه و نوآوری را در سه‌گانه پایانی خود ریخت؛ آثاری که جایگاهش را به‌عنوان یکی از صداهای ماندگار و ساختارشکن سینما تثبیت کردند.

این سه‌گانه با جذابیت پنهان بورژوازی (۱۹۷۲) آغاز می‌شود؛ روایتی هوشمندانه و قطعه‌قطعه که در آن گروهی از دوستان طبقه متوسط رو به بالا بارها تلاش می‌کنند دور هم غذا بخورند، اما هر بار با وقایعی عجیب و وقفه‌هایی سوررئال ناکام می‌مانند—و مرز میان رؤیا و واقعیت بارها در هم می‌شکند. در شبح آزادی (۱۹۷۴)، بونوئل این تکنیک سوررئالیستی را یک گام فراتر می‌برد و از داستان مرکزی صرف‌نظر می‌کند تا رشته‌ای از اپیزودهای آزاد و به‌ظاهر نامرتبط را به نمایش بگذارد؛ اپیزودهایی که هنجارهای اجتماعی را به بازی می‌گیرند، مثل مهمانی شام که مهمانان روی توالت نشسته و غذا را در خلوت می‌خورند. سرانجام در میل مبهم هوس (۱۹۷۷)، بونوئل داستانی به‌ظاهر ساده را روایت می‌کند—مردی میانسال شیفته زن جوانی می‌شود—اما این روایت را با سپردن نقش زن به دو بازیگر متفاوت بر هم می‌زند، و این‌گونه بی‌ثباتی میل و ناتوانی در شناخت کامل دیگری را آشکار می‌کند.

در مجموع، این آثار بازتاب‌دهنده استادی بونوئل در بازی با پارادوکس، طنز و ساختارشکنی روایی در سال‌های پایانی کارنامه‌اش هستند. او در این سه‌گانه، دلبستگی همیشگی خود به غیرعقلانی را با سبک بصری پخته و مینیمالیستی درمی‌آمیزد و همین، عناصر سوررئال را تکان‌دهنده‌تر می‌کند. بونوئل با این آثار، تظاهر و ریاکاری بورژوازی را فرو می‌ریزد، شکنندگی نظم اجتماعی را به سخره می‌گیرد و تماشاگر را به پرسشگری درباره ماهیت واقعیت وامی‌دارد. این سه فیلم پایانی، یادگاری ماندگار از توانایی او در تحریک، برهم‌زدن آرامش و برانگیختن خنده‌ای تلخ‌اند—خنده‌ای که شاید زیرکانه‌ترین کنش انقلابی در برابر پوچی جهان باشد.