فیلم «غیرقابل ردیابی»: جایی که حرکت جمعی آنلاین تباهی به بار می آورد

در عصر ارتباطات دیجیتال، اینترنت به عنوان ابزاری قدرتمند برای بسیج، شکل دادن به عقاید، و تأثیرگذاری بر رفتارهای انسان ها در مقیاس جهانی ظاهر شده است. با این حال، فیلم «غیر قابل ردیابی» (Untraceable) محصول سال ۲۰۰۸، کاوش متفاوتی از روی دیگر سکه ارائه می‌کند و پتانسیل این پدیده ی قدرتمند را برای تبدیل شدن به ابزاری برای اهداف پلید آشکار می‌کند. این مقاله به دنبال بررسی پیچیدگی های این پدیده آنطور که در فیلم ارائه شده است می باشد.

غیر قابل ردیابی به کارگردانی گریگوری هابلیت (Gregory Hoblit)، داستانی دلهره‌آور از یک قاتل زنجیره‌ای ماهر را روایت می کند که هوشمندانه از کنجکاوی بیمارگونه ی مردم و دسترسی فراگیر اینترنت برای سازماندهی اعمال وحشتناک خود سوء استفاده می‌کند. هرچه افراد بیشتری برای تماشای قتل‌های او که به طور مستقیم در اینترنت پخش می‌شود حاضر شوند، قربانیان او سریع‌تر به پایان نابهنگام خود می‌رسند. این فیلم تفسیری تلخ در مورد قدرت حرکت جمعی آنلاین است، اگرچه برای یک هدف کاملاً منفی به کار گرفته شده.

در این تحلیل، ما بر بازتاب فیلم از اینترنت به‌عنوان ابزاری برای بسیج تمرکز می‌کنیم، و تشریح می‌کنیم که چگونه می‌تواند برانگیزاننده ی مشارکت جمعی باشد، حتی اگر نتیجه ی آن آزار دهنده یا مضر باشد. ما بررسی خواهیم کرد که چگونه این فیلم بر خطرات بالقوه و معضلاتی اخلاقی تأکید می کند که وقتی قدرت بسیج اینترنت به دست افراد نادرست بافتد به وجود می آیند.

این مقاله همچنین به بررسی تصویر نگران کننده ی تنزل اخلاق انسانی در دنیای آنلاین، همانطور که در غیر قابل ردیابی به تصویر کشیده شده است، می پردازد. داستان فیلم پرسش‌های نگران‌کننده‌ای را درباره ی پیامدهای اخلاقی نظربازی آنلاین و سهولت سوق دادن جمعیت دیجیتال به سمت رفتار غیرانسانی مطرح می‌کند.

پوستر فیلم غیر قابل ردیابی

حرکت جمعی، آنطور که در سینما به تصویر کشیده شده

سینما‌ مدت‌هاست که به‌عنوان رسانه‌ای برای به تصویر کشیدن اشکال مختلف حرکت جمعی عمل کرده‌. فیلم ها هم شامل رویدادهای تاریخی و هم روایت‌های تخیلی می شوند که راه‌های گوناگونی که افراد و گروه‌ها می‌توانند به‌وسیله آن‌ها به سوی یک هدف مشترک جمع شوند را بررسی می‌کنند. انواع حرکت جمعی در فیلم ها شامل موارد ذیل می شود:

بسیج اجتماعی: اغلب در فیلم‌هایی به تصویر کشیده می‌شود که بر موضوعات عدالت اجتماعی، مانند حقوق مدنی، فعالیت‌های زیست‌محیطی، یا برابری جنسیتی تمرکز دارند. فیلم‌هایی مانند «سلما» (Selma) یا «ارین بروکوویچ» (Erin Brockovich) بسیج جوامع را برای مبارزه با بی‌عدالتی سیستمی یا تخلفات شرکتی به تصویر می‌کشند.

بسیج سیاسی: فیلم هایی مانند «میلک» (Milk) یا «میانه مارس» (The Ides of March) نشان می دهند که چگونه شخصیت ها و جنبش های سیاسی حامیان خود را برای انتخابات یا تحولات سیاسی بسیج می کنند. این فیلم‌ها اغلب استراتژی‌های مورد استفاده برای جلب حمایت سیاسی و همچنین چالش‌ها و درگیری‌هایی که به وجود می‌آیند را بررسی می‌کنند.

بسیج جنگ و انقلاب: فیلم های حماسی ای مانند «شجاع دل» (Braveheart) یا «وطن پرست» (The Patriot) تجمع سربازان یا شهروندان را برای جنگیدن در جنگ‌ها یا قیام‌ها نشان می‌دهد. این فیلم ها تمایل دارند بر رهبری و کاریزمای مورد نیاز برای الهام بخشیدن به مردم برای گرفتن سلاح برای آرمان خود تمرکز کنند.

کنشگری و بسیج اعتراضی: فیلم‌هایی مانند «نورما رای» (Norma Rae) یا «حق رای» (Suffragette) سازماندهی اعتصابات، اعتراضات، و کمپین‌هایی را برای ایجاد تغییر به نمایش می‌گذارند. آن ها قدرت اقدام جمعی و تلاش برای افزایش آگاهی در مورد مسائل مختلف را برجسته می کنند.

بسیج فرهنگی یا هنری: برخی از فیلم‌ها مانند «انجمن شاعران مرده» (Dead Poets Society) بر بسیج افراد از طریق جنبش‌های فرهنگی یا هنری تمرکز دارند و قدرت هنر، ادبیات، و آموزش را برای الهام بخشیدن به تغییر و به چالش کشیدن وضعیت موجود به نمایش می‌گذارند.

بسیج اقتصادی: فیلم‌هایی مانند «وال استریت» (Wall Street) بسیج را در حوزه ی اقتصادی به تصویر می‌کشند؛ چه از طریق کارمندانی که با یکدیگر برای به چالش کشیدن تصمیمات شرکت‌ها کار می‌کنند یا سرمایه‌گذارانی که با ثروتشان برای کنترل بازار بسیج می‌شوند.

هر یک از این انواع، راه‌های متفاوتی را نشان می‌دهد که فیلم‌ها می‌توانند مفهوم حرکت جمعی را به تصویر بکشند، که اغلب به عنوان بازتاب یا تفسیری در مورد مسائل اجتماعی، رویدادهای تاریخی، و شرایط انسانی عمل می‌کنند. از طریق این روایت‌ها، فیلم‌ها می‌توانند الهام‌بخش باشند، آموزش دهند، و گاهی درباره ی قدرت و پیامدهای حرکت جمعی به بینندگان هشدار دهند. علاوه بر همه ی این ها، نوع دیگری از حرکت جمعی وجود دارد که محصول جانبی پیشرفت های فناوری در سال های اخیر است: حرکت جمعی آنلاین.

قدرت حرکت جمعی آنلاین

پلتفرم‌های دیجیتال این قدرت را دارند که مردم را حول یک هدف، ایده یا رویداد خاص جمع کنند، که اغلب از مرزهای جغرافیایی فراتر می‌رود. این ها ابزاری تأثیرگذار هستند که برای دامن زدن به جنبش ها، جمع آوری کمک های مالی برای اهداف مهم، و حتی بسیج رای دهندگان در طول انتخابات استفاده شده اند. با این حال، همانطور که فیلم غیر قابل ردیابی به طرز وحشتناکی نشان می دهد، این قدرت را می توان برای اهداف پلید نیز به کار برد.

اوون ریلی (Owen Reilly)، شخصیت منفی فیلم غیر قابل ردیابی از قدرت حرکت جمعی آنلاین استفاده می‌کند تا انبوهی از مخاطبان را به سمت قتل‌های سادیستی خود که پخش زنده می شوند بکشاند. روش کار این شخصیت شرور به طرز وحشتناکی مؤثر است: هرچه افراد بیشتری برای تماشا حاضر شوند، قربانی سریع تر می میرد. این استفاده ی خوفناک از اینترنت نه تنها تاریک‌ترین جنبه ی حرکت جمعی آنلاین را نشان می‌دهد، بلکه احتمال سوء استفاده از چنین پلت‌فرم‌هایی را در صورت قرار گرفتن در دستان نادرست آشکار می‌سازد.

تجزیه و تحلیل پیامدهای منفی این شکل از حرکت جمعی آنلاین یک موضوع اصلی در غیر قابل ردیابی است. این فیلم ایده ی اینترنت را به‌عنوان فضایی غیرمتمرکز و بی‌نظم که در آن هر محتوایی، هرچقدر آزاردهنده یا مضر باشد، می‌تواند به اشتراک گذاشته و مصرف شود را تشریح می‌کند. توانایی شخصیت منفی برای پنهان شدن در پشت پرده ی ناشناسی ای که اینترنت فراهم می کند، وحشت بیننده را بیشتر می کند. این فیلم پرسش‌های بامعنایی را در مورد اینکه تا چه حد اینترنت باید تحت نظارت قرار بگیرد و مسئولیت‌هایی که کاربران، پلتفرم‌ها، و مسئولین در حصول اطمینان از عدم تبدیل شدن فضاهای آنلاین به ابزاری آسیب رسان دارند، مطرح می‌کند.

پوستر فیلم Untraceable

اینترنت و تباهی اخلاقی

در زمینه ی شبکه ی جهانی وب، انحطاط اخلاقی می تواند اشکال مختلفی داشته باشد، یکی از موذیانه ترین آن ها ناشناس بودن و عدم مسئولیت پذیری ست. ناشناس بودن آنلاین یک سرپناه فراهم می کند، یک پوشش نامرئی که به افراد اجازه می دهد بدون ترس از مکافات یا انگ اجتماعی هر طور که می خواهند عمل کنند. این مسئله می تواند به فرسایش مرزهای اخلاقی منجر شود، زیرا افراد احساس می کنند اجازه دارند به گونه ای رفتار کنند که معمولاً در دنیای واقعی از آن اجتناب می کنند. به این معضل، عدم مسئولیت پذیری در دنیای اینترنت را اضافه کنید که اجازه می‌دهد تا اعمال مخرب بدون عواقب معمول دنیای واقعی به وقوع بپیوندند.

غیر قابل ردیابی این جنبه های تاریک فرهنگ اینترنتی را از طریق اعمال شخصیت شرور فیلم و واکنش های کاربران اینترنت بررسی می کند. فیلم این واقعیت وحشتناک را آشکار می کند که جنایات هولناک شخصیت منفی در انزوا انجام نمی شود، بلکه توسط گروهی از کاربران آنلاین مشتاق و ناشناس تشویق می شود.

از این نظر، غیر قابل ردیابی چیزی بیش از یک فیلم تریلر است. این فیلم یک مطالعه ی اخلاقی از تأثیرات فرهنگ اینترنتی بر رفتار انسان است و سوالات مهمی در مورد مسئولیت کاربران اینترنت، خطرات بالقوه ی ناشناس بودن، و سهولت محو شدن مرزهای اخلاقی در دنیای آنلاین مطرح می کند. با ارائه ی تصویری تلخ از مشارکت مخاطب در اقدامات مضر، این فیلم به عنوان نشانه ای آشکار از قهقرایی ست که اخلاق در عصر دیجیتال می تواند در آن فرو رود.

ترکیب خطرناک حرکت جمعی آنلاین و تباهی اخلاقی

در غیر قابل ردیابی، ترکیب شوم حرکت جمعی آنلاین و فروپاشی ارزش های اخلاقی منجر به یک نتیجه ی بسیار مخرب می شود. شخصیت منفی فیلم از قدرت اینترنت در بسیج مردم و تباهی اخلاقی کاربران آنلاین برای خلق منظره ای آزاردهنده از مرگ بهره می برد. او قتل را تبدیل به نوعی بازی می کند _چیزی شبیه به تماشای مبارزه ی گلادیاتور ها_ و جامعه ی اینترنتی به جای شورش علیه چنین عمل شنیعی، شریک جرم او می شود. این پدیده شوم بر شدت ترکیب خطرناک حرکت جمعی آنلاین و زوال اخلاقی تأکید می کند.

نام وب سایتی که قاتل جنایات خود را در آن به صورت زنده پخش می کند نیز نیازمند توجه است: «KillWithMe.com» (به معنای «با من بکش»). از طریق چنین نامی، فیلم ما را مجبور می‌کند با یک واقعیت نگران‌کننده روبرو شویم که در آن توده‌های کاربران آنلاین در جنایات یک قاتل شریک می‌شوند. کنجکاوی بیمارگونه ی آن ها، همراه با امنیتی که ناشناس بودنشان فراهم می کند، آن ها را به شرکت در این اعمال خشونت آمیز، صرفاً از طریق مشاهده، سوق می دهد.

نقد غیر قابل ردیابی

غیر قابل ردیابی از مشارکت کاربران اینترنت در قتل‌ها برای نقد تباهی اخلاقی دنیای آنلاین استفاده می‌کند. با این کار، فیلم تصویری هشیارکننده از این که چگونه ماهیت غیرشخصی اینترنت می‌تواند حساسیت انسان نسبت به عواطف دیگران را کم رنگ کند و منجر به از دست دادن حس همدلی آن ها شود، ترسیم می‌کند. تمایل سیری ناپذیر کاربران به محتوای خشونت‌آمیز و مشارکت فعال آن ها در قتل‌ها، علی‌رغم آگاهی از عواقب کارشان، اظهارنظری آشکار در مورد پتانسیل مخرب طرز فکر و روحیات «اوباش آنلاین» است.

این فیلم اینترنت را به عنوان ابزاری به تصویر می‌کشد که می‌توان از آن برای آسیب استفاده کرد، به‌ویژه زمانی که این ابزار به دست افرادی با اصول اخلاقی نا به هنجار و آگاه از چگونگی بسیج کردن جامعه ی اینترنتی بافتد. پتانسیل اینترنت برای آسیب زدن ذاتی نیست، بلکه متاثر از اعمال و انتخاب های کاربران آن است. در غیر قابل ردیابی، این پتانسیل در تاریک‌ترین و کامل‌ترین حد خود تحقق می‌یابد، و اعماق تباهی انسانی که می‌تواند در دنیای دیجیتالی کنترل نشده رخ نماید را روشن می کند.

فیلم فقط اقدامات قاتل را محکوم نمی کند، بلکه اخلاقیات تماشاگرانی را نیز که از طریق درگیری منفعلانه ی خود خشونت را تداوم می بخشند، زیر سوال می برد. کاربران اینترنتی ای که این قتل‌ها را به صورت مستقیم تماشا می‌کنند، به‌عنوان فاعل به تصویر کشیده می‌شوند که قوه ی تشخیص اخلاقی آن‌ها به خاطر ناشناس بودن و فاصله‌ای که اینترنت فراهم می‌کند، کدر شده است. این تصویر بیانیه ای قدرتمند در مورد خطرات حرکت جمعی آنلاین در صورت همراه شدن با تنزل اخلاقی مطرح می کند.

بررسی واقعیت ها: پیامدهای دنیای واقعی

نمایش فیلم از حرکت جمعی آنلاین و تباهی اخلاقی صرفاً یک فانتزی پادآرمانشهری نیست، بلکه بازتابی از رویدادهای واقعی در دنیای دیجیتال است.

به عنوان مثال، پدیده ی قلدری رایانه ای (cyberbullying)، سایه ای ست از اعمال شخصیت منفی در فیلم. همانطور که اوون ریلی در غیر قابل ردیابی به مشارکت کاربران اینترنتی برای انجام اعمال فجیع خود متکی ست، قلدران رایانه ای اغلب به همدستی و مشارکت سایر کاربران اینترنت برای آزار و اذیت و عذاب قربانیان خود وابسته هستند. همچنین نمایش فیلم از شیفتگی مردم به محتوای وحشتناک یادآور این است که چگونه محتوای صریح یا خشونت آمیز می تواند در زندگی واقعی واگیر شود.

علاوه بر این، افراط در تماشای ویدیوی پخش زنده توسط توده های ناشناس، منعکس کننده ی پدیده ای در دنیای واقعی ست که کاربران اینترنت اغلب بدون در نظر گرفتن آسیبی که به آبروی مردم می زنند از تماشای ویدیو های فاش شده ی دیگران لذت می برند.

به عنوان مثال هایی از دنیای واقعی، موارد متعددی وجود داشته است که حرکت جمعی آنلاین منجر به نتایج مضری شده. یکی از این موارد، «چالش نهنگ آبی» ست که حدوداً از سال ۲۰۱۶ در روسیه آغاز شد. این چالش/بازی آنلاین که از طریق رسانه های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد، منجر به یک سری خودکشی در سراسر جهان شد. نمونه ی دیگر، تئوری توطئه ی «کیوانان» (Qanon) است که به بسیج گروه هایی خشن منجر شد و به حمله به ساختمان کنگره ی آمریکا در ژانویه ۲۰۲۱ ختم شد. هر دو مورد بر پتانسیل اینترنت برای بسیج مردم به سمت اهداف مخرب تاکید می کنند.

جمع بندی: چرا  غیر قابل ردیابی را تماشا کنیم؟

در این مقاله، ما شمشیر دولبه ی بسیج آنلاین را با استفاده از فیلم غیر قابل ردیابی به عنوان مطالعه ی موردی بررسی کردیم. مشاهده کردیم که چگونه شخصیت شرور فیلم به طرز ماهرانه ای از قدرت اینترنت برای بسیج انبوه مخاطبان استفاده می کند و آن ها را به همدستانی ناخواسته در نقشه های جنایتکارانه ی خود تبدیل می کند. این امر پتانسیل وحشتناک اینترنت را هنگامی که با نیت مخرب و عدم محدودیت اخلاقی همراه می شود برجسته می کند. در ادامه به مفهوم تنزل اخلاقی در دنیای دیجیتال پرداختیم، همانطور که در غیر قابل ردیابی به وضوح نشان داده شده است. این فیلم به عنوان تفسیری در مورد تنزل اخلاقی در رفتار آنلاین عمل می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه اینترنت بدون نظارت می‌تواند به بستری برای رشد رفتار غیراخلاقی و آسیب زا تبدیل شود.

بدیهی است که اینترنت ارتباطات را متحول و بسیج جهانی را تقویت کرده، اما ناخواسته راه را برای تنزل اخلاقی نیز هموار کرده است. ناشناس بودن و گستردگی اینترنت اغلب پناهگاهی امن برای کسانی ست که می خواهند از قدرت آن برای نیت بد سوء استفاده کنند.

غیرقابل ردیابی فیلم مهمی ست که باید تماشا کرد، زیرا تصویری دلخراش از پتانسیل مخرب اینترنت وقتی حرکت جمعی آنلاین و زوال اخلاقی با هم ترکیب می‌شوند ارائه می‌دهد. نمایش فیلم از اینترنت به عنوان ابزاری برای آسیب، به عنوان یک زنگ خطر عمل می کند و جنبه های تاریک دنیای به هم پیوسته ی ما را روشن می کند. قدرت اینترنت بدون مهار اخلاقی می‌تواند منجر به نتایج فاجعه‌باری شود، همانطور که به وضوح در این اثر سینمایی دلهره آور به تصویر کشیده شده است.

سینا قاسمی موسوی

کارشناس زبان و ادبیات انگلیسی | کارشناس ارشد سینما | مدیر ویسایت سیناریوم |
از نوشتن و ترجمه لذت می برم _به خصوص اگر راجع به سینما و ادبیات باشه |
سیناریوم رو زمستون ۹۶ درست کردم و تابستون ۹۷ یک فروشگاه اینترنتی یادگاری های سینمایی هم بهش اضافه کردم | سیناریوم اول برام یه تفریح بود اما الان برام تبدیل شده به یه «خود دیگر»!