پنج روش متداول برای چاپ روی تیشرت وجود دارد: چاپ اسکرین (Screen-Print)، چاپ مستقیم (دیجیتال یا DTG)، چاپ رول (Roll)، چاپ سابلیمیشن (تصعیدی یا Sublimation)، و چاپ ترانسفر (Transfer). همه ی این روش ها برای چاپ روی تیشرت در کشور ما رایج هستند، که هر یک ویژگی و برتری خاصی نسبت به دیگری دارد. در این مقاله ی کوتاه 4 روشی که برای چاپ طرح در تیراژ پایین به کار می رود (یعنی روش های مستقیم، سابلیمیشن، ترانسفر، و رول) را توضیح می دهیم تا ذهنیت بهتری راجع به کیفیت و ویژگی های انواع لباس هایی که در سیناریوم سفارش می دهید داشته باشید. همچنین اگرچه در سیناریوم از روش چاپ تیراژ بالا (سیلک اسکرین) به کلی استفاده نمی کنیم، اما از آنجا که همه ی ما حداقل یک تیشرت چاپ شده به این روش را در کمدمان داریم و با کیفیتش آشنا هستیم، لازم دیدیم روش سیلک اسکرین را نیز جهت مقایسه با روش های چاپ تیراژ پایین معرفی کنیم.

لازم به ذکر است که وقتی صحبت از چاپ طرح روی تیشرت می کنیم منظورمان طرحی ست که پس از دوخته شدن تیشرت روی آن چاپ شود. بنابراین اگر پارچه ی مورد استفاده برای تیشرت پیش از دوخته شدن دارای طرح و نقش و نگار باشد، در آن صورت برای چاپ آن از روش های دیگری استفاده شده که مربوط به مقاله ی پیش رو نیست.

چاپ سیلک اسکرین (Screen-Print) – چاپ در تیراژ بالا روی تیشرت

پیش از آن که بخواهیم انواع روش های چاپ روی تیشرت در تیراژ پایین را معرفی کنیم، لازم است ابتدا روش چاپ تیشرت در تیراژ بالا را معرفی کنیم، چراکه این نوع از چاپ را بار ها روی تیشرت هایمان دیده ایم، و قطعاً در مواجهه با هر نوع چاپ دیگری آن را با تیشرت هایی که قبلاً دیده ایم مقایسه کنیم.

وقتی صحبت از تیشرت چاپ شده در تیراژ بالا می شود، معمولاً منظور چاپ با روش سیلک اسکرین (Screen-Print) است؛ چراکه به صرفه ترین و متداول ترین روشی که تا به حال بداع شده همین روش است. البته باید در نظر بگیریم چاپ سیلک اسکرین با توجه به مواد اولیه و مراحلی که برای چاپ طی می کنند دارای زیر شاخه های مختلفی ست، اما در مجموع روش کار به این شکل است که رنگ های به کار رفته در طرحی که قرار است روی تیشرت چاپ بشود را تفکیک کرده و برای هر رنگ یک صفحه (Mesh) یا به تعبیری شابلن درست می کنند، سپس شابلن ها را به ترتیب روی لباس قرار می دهند و روی آن رنگ می مالند.

اگر طرحی که قرار است چاپ بشود حالتی هندسی و دارای تعداد رنگ اندک باشد، معمولن برای هر رنگ یک شابلن درست می کنند. اما اگر تعداد رنگ ها زیاد و طرح حالتی غیر هندسی داشته باشد (مثلن تصویر یک منظره و یا چهره باشد) ابتدا در کامپیوتر رنگ ها را به چهار رنگ CMYK (یعنی دقیقاً مانند کارتریج پرینتر های جوهری) به علاوه ی W (اگر طرح قرار باشد روی پارچه ی تیره رنگ چاپ بشود) تفکیک می کنند و سپس برای رنگ های ذکر شده شابلن های مجزا درست می کنند. به این ترتیب چاپ هر طرحی امکان پذیر می شود. اگرچه به دلیل درشتی نسبی سوراخ های روی شابلن های مورد استفاده و بافت و منافذ پارچه نمی توان انتظار وضوحی نظیر یک عکس چاپ شده روی کاغذ را داشت.

در مجموع روش چاپ سیلک اسکرین برای چاپ تیشرت در تیراژ بالا فوق العاده است، اما به دلیل دشواری و هزینه بر بودن ساخت شابل استفاده از آن برای چاپ در تیراژ پایین منطقی و به صرفه نیست. ضمناً برای استفاده از این روش واقعاً نیاز به یک کارگاه کوچک وجود دارد، این به معنای آن است که هر کسی نمی تواند از این روش برای چاپ طرح دلخواهش استفاده کند.

انواع روش های چاپ در تیراژ پایین روی تیشرت

همانطور که گفته شد از روش سیلک اسکرین تنها برای چاپ در تیراژ بالا (چند صد تایی) استفاده می شود، اما روش های دیگری برای چاپ وجود دارند که چاپ در تیراژ پایین (حتا تکی) را میسر می کند.

1. چاپ مستقیم (دیجیتال یا DTG)
2. چاپ سابلیمیشن (تصعیدی یا Sublimation)
3. چاپ ترانسفر (Transfer)
4. چاپ رول (Roll)

چاپ مستقیم (دیجیتال یا DTG)

چاپ مستقیم یک معجزه در چاپ روی لباس به حساب می آید. در این روش از نوعی پرینتر بزرگ که لباس در آن جا می گیرد، و پنج کارتریج رنگ (CMYK+W) که شامل رنگ سفید هم هست استفاده می شود. بنابراین امکان چاپ میلیون ها رنگ روی هر رنگ و (تقریباً) هر جنس پارچه یی وجود دارد. به این دلیل به این روش چاپ «مستقیم» (یا DTG که مخفف Direct to Garment است) می گویند، که پارچه مستقیماً درون پرینتر قرار می گیرد و جوهر روی آن پاشیده می شود.

در چاپ مستقیم جوهر تا حدی درون بافت و الیاف پارچه نفوذ می کند، و به این ترتیب ماندگاری طرح چاپ شده افزایش پیدا می کند. مانند روش اسکرین طرح چاپ شده اندک اندک همراه با پارچه کهنه می شود، و زمانی که از پوشیدن لباس بخاطر کهنگی بیش از حد آن دست می کشید، طرح چاپ شده تا حد قابل قبولی پایدار خواهد بود. طرح چاپ شده با روش مستقیم پس از شست و شو به روش صحیح کم رنگ نمی شود و ترک نمی خورد. همچنین از آنجا که از پرینتر های دیجیتال برای چاپ طرح روی لباس استفاده می شود که وضوحی بسیار فراتر از شابلن های چاپ سیلک اسکرین دارند، می توان با قطعیت گفت وضوع طرح چاپ شده روی لباس با روش چاپ مستقیم بسیار بهتر از هر لباس چاپ شده با روش اسکرین است. اگرچه باز هم نمی توان انتظار وضوحی برابر با چاپ روی کاغذ یا تصویری که روی مانیتور مشاهده می کنیم را داشت، چون هر چه باشد طرح روی سطح ناهموار و بافت دار پارچه چاپ می شود.

تنها ابزار هایی که برای چاپ مستقیم نیاز است، یک پرینتر DTG، و یک دستگاه پرس حرارتی ست؛ بنابراین دیگر نیازی به یک کارگاه و نیروی متخصص برای چاپ تیشرت نیست. در حال حاضر پرینتر های DTG هنوز سرعت عمل کافی برای استفاده در تیراژ بالا را ندارند. اما برای چاپ تیشرت در تعداد کم، یعنی دقیقن کاری که در سیناریوم انجام می دهیم، کاملاً مناسب و کارآمد هستند.

تنها یک مانع سر راه چاپ مستقیم در کشور ما وجود دارد، که آن هم بیشتر بر می گردد به شرایط اقتصادی فعلی کشورمان. در چاپ مستقیم از پرینتر و جوهر های و گران قیمت و وارداتی استفاده می شود. این موضوع باعث شده تا هزینه ی چاپ طرح روی لباس با استفاده از روش مستقیم قدری گران تر از روش های دیگر باشد. با این همه از نظر کیفیت، هیچ روشی با چاپ مستقیم نمی تواند رقابت کند.

در فروشگاه سیناریوم از روش چاپ مستقیم برای چاپ روی اکثر تیشرت های نخی در هر رنگی استفاده می شود.

نمونه چاپ مستقیم / دیجیتال / DTG

چاپ سابلیمیشن (تصعیدی یا Sublimation)

در این روش از جوهر مخصوص سابلیمیشن و پرینتر های چهار رنگ (CMYK) برای چاپ طرح روی کاغذی مخصوص و انتقال آن روی لباس به وسیله ی نوعی اتو یا پرس حرارتی (Heat Press) استفاده می کنند. در روش چاپ سابلیمیشن هر طرحی که بر صفحه ی کامپیوتر قابل مشاهده باشد را می توان چاپ کرد. همچنین این روش چاپ نسبتن ارزان و ساده است. نام این روش چاپ از فرایند تبدیل جامد به گاز (تعصید) گرفته شده است؛ چرا که جوهر چاپ شده توسط پرینتر (که خشک و جامد است) به وسیله ی گرمای اتو تبدیل به گاز شده و تحت فشار درون بافت پارچه نفوذ می کند و جزئی از آن می شود. لازم به ذکر استت که از چاپ سابلیمیشن فقط برای چاپ لباس استفاده نمی شود، بلکه از آن برای چاپ روی انواع سطوح پلاستیکی و سرامیکی، نظیر قاب گوشی موبایل و ماگ، نیز استفاده می کنند.

چاپ سابلیمیشن روش نسبتن ارزان و آسانی ست. ارزانی و آسانی این روش باعث شده تا بیشمار افراد حتا در خانه اقدام به چاپ و فروش تیشرت کنند. اما این روش علی رقم خوبی هایی که دارد، دارای دو نقص بزرگ است. نخست اینکه در این روش فقط امکان چاپ روی پارچه های رنگ روشن وجود دارد. این به خاطر آن است که برای چاپ طرح از پرینتر های چهار رنگ استفاده می شود که فاقد کارتریج رنگ سفید هستند. در واقع پرینتر با فرض اینکه طرحی که در کامپوتر مشاهده می شود قرار است روی کاغذ سفید چاپ بشود، برای چاپ رنگ سفید را اصلاً در نظر نمی گیرد. بنابراین اگر طرح چاپ شده را روی پارچه ی، مثلاً، سیاه رنگ منتقل کنید، چیز زیادی از طرح دیده نخواهد شد. نقص دوم این است که از روش چاپ سابلیمیشن فقط روی پارچه ی جنس پلی استر می توان استفاده کرد. درواقع جوهر مخصوص سابلیمیشن تنها توانایی ترکیب شدن با جنس پلی استر را دارد، بنابراین اگر جنس پارچه ی تیشرت هر چیزی جز پلی استر باشد جوهر یا اصلاً جذب پارچه نمی شود، و یا اینکه با اولین شست و شو پاک می شود.

تا مدتی قبل در فروشگاه سیناریوم از چاپ سابلیمیشن برای تیشرت های پلی استر استفاده می کردیم. اما به مرور به این نتیجه رسیدم که جنس پلی استر خوشایند اکثر مردم نیست، و به این ترتیب تیشرت های پلی استر را به طور کلی کنار گذاشتیم. لباس هایی که تمامن از پلی استر باشند ظاهری پلاستیکی و ارزان قیمت دارند، و همچنین در فصل گرما باعث تعریق بیشتر و ناراحتی بدن می شوند. همچنین همانطور که در بالا توضیح دادیم اگر جنس لباس تماماً از پلی استر نباشد (مثلن 50 50 از نخ پنبه و پلی استر باشد) طرح چاپ شد وضوح و دوام رضایت بخشی نخواهد داشت.

چاپ ترانسفر (Transfer)

در چاپ ترانسفر از نوعی وینیل (Vinyle) یا کاغذ مخصوص ترانسفر استفاده می شود. این روش هم خود دارای انشعابات و زیرمجموعه هایی با توجه به نوع کاغذ یا جوهر مورد استفاده است. اخیراً حتا مشاهده شده تولید کنندگان مواد خام از نوعی کاغذ استفاده می کنند که برای چاپ روی آن می بایست از جوهر سابلیمیشن استفاده کرد که ماندگاری بیشتری دارد. نوع دیگری وینیل وجود دارد که در آن با استفاده از روش چاپ اسکرین طرح از قبل چاپ شده و تنها می بایست با پرس حرارتی (Heat Press) آن را روی لباس منتقل کرد. برای چاپ نوشته و لوگو هم نوع دیگری وینیل تک رنگ وجود دارد که می بایست با کاتر اتوماتیک مخصوص حاشیه ی طرح را برید و سپس آن را با پرس حرارتی روی لباس منتقل کرد. نمونه های خانگی کاغذ ترانسفر هم وجود دارد که با پرینتر های جوهری معمولی می توان طرح را روی آن ها چاپ کرد و با اتوی معمولی روی لباس منتقل کرد. اما این مورد آخری معمولاً کیفیت و دوام زیادی ندارد.

چاپ ترانسفر بسته به نوع وینیل / کاغذ و جوهر مورد استفاده می تواند بسیار بی کیفیت و یا تا حد قابل قبولی خوش کیفیت باشد. از آنجا که وینیل / کاغذ ترانسفر نوعی صفحه ی صاف شبیه به کاغذ معمولی ست و از پرینتر های دیجیتال برای چاپ روی آن استفاده می شود وضوع طرح چاپ شده در این روش بیشتر از هر روش چاپ دیگری ست. اما چاپ ترانسفر دارای نقص هایی هم هست. به طور مثال، از این روش برای چاپ طرح های بزرگ استفاده نمی شود چون یک لایه ی قابل لمس پلاستیکی مانند روی لباس ایجاد می کنند که خصوصاً در فصل های گرم چندان خوشایند نیست و موجب تعریق زیاد می شود. همچنین اگر کاغذ ترانسفر استفاده شده بی کیفیت باشد طرح بعد از مدتی ترک می خود و یا ورقه ورقه می شود (که احتمالاً نظیرش را در تیشرت هایی که قبلن داشته اید دیده اید). همچنین چون در چاپ ترانسفر طرح همراه با کاغذ ترانسفر که روی آن چاپ شده روی پارچه ی لباس می چسبد، و به تعبیری جوهر و طرح به خورد پارچه نمی روند و جزئی از آن نمی شوند، فرسایش طرح و پارچه ی لباس همزمان و یک نواخت نخواهد بود. این یعنی، به طور مثال، اگر از رنگ مشکی در پارچه ی لباس و همچنین طرح روی آن استفاده شده باشد، پس از مدتی مشاهده خواهد شد که این رنگ روی پارچه و طرح و یک پرده تیره یا روشن تر به نظر می آید.

در فروشگاه سیناریوم از روش چاپ ترانسفر تنها برای چاپ لیبل برند داخل یقه استفاده می شود.

چاپ رول (Roll)

چاپ رول را می توان زیر مجموعه ی چاپ ترانسفر تلقی کرد اما به خاطر کاربرد، خواص، و فواید متمایز آن لازم است راجع به آن توضیح بدهیم. در چاپ رول نیز از ورقه های وینیل برای چاپ استفاده می شود، اما با این تفاوت که این ورقه ها تک رنگ و از پیش آماده شده هستند و رنگی روی آن ها چاپ نمی شود. درواقع چون این وینیل ها در رنگ های های محدودی تولید می شود از آن ها تنها برای چاپ طرح های هندسی و حروف می توان استفاده کرد. این روش چاپ نمی تواند در هم آمیختگی رنگ ها، سایه روشن، بخش های نیمه شفاف، و جزئیات خیلی ریز را چاپ کند، اما علی رقم این محدودیت ها ویژگی چاره گشایی دارد که آن را تبدیل به گزینه ای مناسب برای چاپ برخی از طرح ها می کند: ماندگاری ابدی!

در روش چاپ رول، وینیل گاهی آن چنان جذب پارچه می شود که نمی توان تشخیص داد که یک لایه ی یکپارچه روی لباس پرس شده است، بلکه آن را مانند چاپ سیلک اسکرین می بینیم که در آن جوهر به خورد پارچه رفته است. این موضوع سبب می شود چاپ رول تا زمان مندرس شدن پارچه لباس سالم بماند. ضمناً باید در نظر داشت چون در چاپ رول از ورقه های وینیل استفاده می شود تراکم رنگ بسیار بیشتری را نسبت به چاپ های دیگر مشاهده می کنیم.

در فروشگاه سیناریوم از روش چاپ رول برای چاپ طرح های هندسی و لوگوتایپ ها (حروف) استفاده می شود.